Ticaret korumacılığının gölgesi yeniden yükseliyor, küresel ekonomi yeni zorluklarla karşı karşıya

Yaklaşık bir yüzyıl önce, "Smoot-Hawley Tarife Yasası" küresel ekonomiye ciddi yaralar açtı. Bu, kendi sanayilerini koruma amacıyla uygulanan bir tarife politikası olarak, nihayetinde küresel ticaretin büyük bir küçülmesine yol açtı ve Büyük Buhran'ın etkilerini artırdı. Günümüzde, ticaret korumacılığının gölgesi yeniden dünyayı sarmaya başlamış gibi görünüyor.

2025 Nisan'ında, ABD'nin Çin ürünlerine %125 gümrük vergisi getireceğini açıklamasıyla, küresel pazar bir kez daha tanıdık bir soğukluk hissetti. Çin Ticaret Bakanlığı hızlı bir yanıt vererek, ABD'nin gümrük oyunları oynamaya devam etmesi durumunda, Çin'in bunları dikkate almayacağını ve ek karşı önlemler alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük gümrük vergisi ertelemesi" önerisi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı hariç tuttu. Bu hedeflenmiş ticaret stratejisi sadece ABD-Çin ekonomik ayrışma riskini artırmakla kalmadı, aynı zamanda küresel sermaye akışlarının yeni savaş alanı olan kripto para piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bıraktı.

Tarihin Uyarısı

"Smoot-Hawley Tarife Kanunu"nun dersleri günümüz karar vericilerine derin bir şekilde uyarıda bulunmaktadır: Ticaret korumacılığı, ekonomik sıkıntıları çözmek için iyi bir yol değildir. 1930 yılında, ABD Kongresi bu yasayı kabul ederek ithalat tarifelerini ortalama %59'a, tarihsel bir yüksekliğe çıkardı. Amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli endüstriyi korumaktı, ancak felaket niteliğinde zincirleme bir reaksiyona yol açtı.

Dünya genelindeki başlıca ticaret ortakları hızla misilleme gümrük tarifeleri uygulamaya koyarak, 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret sisteminin neredeyse üçte iki oranında daralmasına neden oldu. ABD ihracatı %70 oranında düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, sadece ABD ekonomisini kurtaramadı, aksine Büyük Buhran'ı derinleştirdi ve uzattı; ticaret korumacılığının ölümcül kusurlarını gün yüzüne çıkardı: küreselleşmiş bir ekonomide, tek taraflı yüksek ticaret engelleri kaçınılmaz olarak "geri dönen mızrak etkisi" yaratır. Daha derin etkisi, bu yasa tasarısının uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini yıkması, ekonomik milliyetçilik duygularını artırması ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşü için zemin hazırlamasıdır.

Yeni Dönemin Ticaret Stratejisi

2025 yılındaki gümrük savaşı, 1930'lardaki durumdan farklı. ABD, "seçici gümrük savaşı" aracılığıyla küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmeye çalışıyor - bir yandan Çin'e büyük baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeyle ilişkileri geçici olarak yumuşatıyor. Bu "böl ve fethet" stratejisi görünüşte kurnaz, fakat aslında riskler barındırıyor. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin, artık 1930'lardaki gibi pasif bir ticaret zayıfı değil. ABD'nin ek gümrük vergileri uygulama duyurusuna karşılık, Çin hemen eşit bir misilleme yapmadı; bunun yerine "umursamama" tutumuyla soğukkanlı bir yaklaşım benimsedi ve aynı zamanda "dolarizasyonu azaltma" stratejisini hızlandırdı. Bu stratejik kararlılık, piyasanın yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir karmaşaya dönüşmeyeceğini, daha çok uzun süreli bir tüketim savaşına dönüşeceğini fark etmesini sağladı.

Kripto Pazarının Tepkisi

Amerika Birleşik Devletleri hükümetinin gümrük politikası, küresel finansal piyasalarda şiddetli dalgalanmalara yol açtı ve kripto piyasası da kapsamlı bir darbe aldı. Bitcoin, 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum'un kaybı daha da büyük oldu; 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer kripto para birimlerinin toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla yarı yarıya azaldı. Piyasa likiditesi belirgin bir şekilde daraldı, Bitcoin'in aylık fon akışı zirve olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara hızla düştü; Ethereum ise net 6 milyar dolarlık bir çıkış yaşadı. Büyük ölçekli "teslimiyet tarzı satış" gerçekleşmesine rağmen, fiyatlar düştükçe, kayıpların boyutu kademeli olarak küçülüyor ve kısa vadeli satış baskısının tükenme eğiliminde olduğunu gösteriyor.

Teknik açıdan, 93.000 dolar, Bitcoin'in yukarı yönlü ivme kazanması için kritik bir direnç seviyesi haline geldi. 65.000-71.000 dolar aralığı, boğaların koruması gereken temel destek bölgesidir. Mevcut piyasa kritik bir aşamaya girmiştir; destek seviyesinin altına düşülmesi, çoğu yatırımcının zarara girmesine neden olacak ve muhtemelen daha şiddetli bir piyasa düzeltmesi tetikleyecektir. Genel olarak, kripto piyasası küresel likidite değişimlerine karşı son derece hassastır. Bu tarife politikalarının getirdiği belirsizlik geniş çaplı bir etki yaratmıştır; piyasanın istikrar kazanıp kazanmayacağı, sonraki politikaların yönü ve fonların geri akışı durumuna bağlı olacaktır.

Sonuç

Kripto pazar, bu oyunda hem pasif bir muhatap hem de aktif bir değişkendir. Uluslararası durum gergin olduğunda ve küresel para sistemi çalkantılı bir süreçten geçtiğinde, yatırımcılar herhangi bir hükümet veya varlık tarafından kontrol edilmeyen, kıt, küresel bir dijital değer saklama aracı arayabilirler. Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşları tarafından aşındığında, yeni sistemin tohumları sessizce filizlenir.