Sự thăng trầm của các dự án DePIN: Đổi mới phần cứng Web3 hay chỉ là một đợt đầu cơ khác?

Trong những năm gần đây, lĩnh vực Web3 thường xuyên xuất hiện các mô hình kích thích kinh tế mới. Sau cơn sốt máy khai thác Filecoin và GameFi, khái niệm DePIN (Mạng cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung) đã ra đời, một lần nữa thu hút sự chú ý của ngành. Mô hình này không chỉ tiếp tục ý tưởng "sử dụng là khai thác" mà còn mở rộng nó đến mọi khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, như sạc điện, truyền thông, giao thông, v.v.

Tuy nhiên, khi chúng ta xem xét sâu hơn hoạt động thực tế và mô hình kinh tế của các dự án này, đã phát hiện một số hiện tượng đáng lo ngại. Hầu hết các nhà cung cấp thiết bị DePIN tập trung tại Huaqiangbei, Thâm Quyến, và giá thiết bị thường gấp hàng chục lần giá bán buôn. Nhiều nhà đầu tư phần cứng đang phải đối mặt với thua lỗ, trong khi hiệu suất của các mã thông báo liên quan cũng không mấy khả quan. Tình huống này khiến người ta phải đặt câu hỏi, liệu DePIN có thật sự đại diện cho sự đổi mới trong cơ sở hạ tầng, hay chỉ là một đợt sốt phần cứng khác được khoác áo mới?

Phân tích trường hợp dự án

Helium: Từ phổ biến đến kém phổ biến

Helium từng là dự án ngôi sao trong lĩnh vực DePIN, xây dựng mạng lưới LoRaWAN phi tập trung thông qua thiết bị Helium Hotspot. Dự án cũng đã hợp tác với các công ty viễn thông lớn để ra mắt dịch vụ viễn thông hấp dẫn. Tuy nhiên, trải nghiệm của thiết bị Helium đã trở thành một ví dụ điển hình cho "thua lỗ của nhà đầu tư". Giá máy khai thác từng nóng sốt đã tăng từ vài chục đô la lên 2500 đô la, nhưng sau đó nhanh chóng giảm giá. Do vấn đề quản lý, các nút trong khu vực Trung Quốc đã bị cấm, dẫn đến việc nhiều nhà đầu tư bị thiệt hại nặng nề.

Hivemapper: phần cứng giá cao khó có thể thu hồi vốn

Hivemapper đã ra mắt một camera hành trình có giá 549 đô la, cho phép người dùng nhận phần thưởng token bằng cách tải lên dữ liệu địa lý. Tuy nhiên, mô hình "vừa lái xe vừa khai thác" này gặp phải nhiều thách thức. Giá token tiếp tục giảm, dẫn đến thời gian hoàn vốn kéo dài. Hơn nữa, chất lượng và tần suất cập nhật dữ liệu bản đồ cũng có vấn đề, liệu dự án có thực sự cạnh tranh được với các dịch vụ bản đồ chính thống vẫn còn phải kiểm chứng.

Jambo: Điện thoại Web3 cho thị trường châu Phi

Jambo đã ra mắt điện thoại Web3 tại thị trường châu Phi với giá 99 USD, được tích hợp chức năng ví, với doanh số bán ra vượt quá 400.000 chiếc. Tuy nhiên, thành công này phần lớn phụ thuộc vào sự bùng nổ ngắn hạn của một số loại tiền điện tử, chứ không phải giá trị lâu dài của chính dự án. Các ứng dụng được cài sẵn trên điện thoại cho phép người dùng kiếm được token JAMBO, nhưng giá trị thực và tính thanh khoản của những token này vẫn còn nghi ngờ.

Ordz Game：Phiên bản Web3 của máy chơi game cầm tay cổ điển

Ordz Game đã ra mắt máy chơi game BitBoy với giá 0,01 BTC, kết hợp với mô hình "chơi để kiếm". Tuy nhiên, trải nghiệm trò chơi chủ yếu dừng lại ở cấp độ ROM cổ điển, thiếu sự đổi mới. Token của nó cũng đối mặt với vấn đề thanh khoản và giá trị. Về bản chất, đây giống như một phiên bản của mô hình khai thác GameFi, chỉ thay đổi vỏ bọc phần cứng.

Điện thoại TON: Thiết bị đắt tiền với chức năng bình thường

Khi độ hot của một nền tảng xã hội và blockchain liên quan tăng cao, điện thoại TON đã ra đời. Tuy nhiên, mức giá gần 500 đô la không mang lại giá trị phần cứng tương ứng. Người dùng thường phản hồi rằng hiệu suất của nó không khác gì một chiếc điện thoại Android tầm trung thông thường, thậm chí còn kém hơn một số thương hiệu chính. Mặc dù đã tặng kèm ốp lưng và hứa hẹn airdrop trong tương lai, nhưng những giá trị bổ sung này khó có thể bù đắp cho sự thiếu hụt của phần cứng.

Starpower：ổ cắm thông minh giá cao khó hiểu

Starpower là một dự án DePIN điện thông minh hoạt động dưới một hệ sinh thái blockchain nhất định, đã ra mắt sản phẩm ổ cắm thông minh có giá 100 đô la. Tuy nhiên, các sản phẩm có chức năng tương tự trên các nền tảng khác chỉ có giá khoảng một phần mười. Dự án thiếu tính minh bạch, chi tiết kỹ thuật không rõ ràng, và cơ chế khuyến khích vẫn chưa được xác định, dường như phụ thuộc nhiều vào câu chuyện tiếp thị hơn là giá trị thực tế.

Triển vọng tương lai của DePIN

DePIN lý thuyết mở ra những khả năng mới cho việc ứng dụng mô hình khuyến khích kinh tế Web3 trong thế giới thực. Nó có tiềm năng định hình lại các cơ sở hạ tầng như truyền thông, điện lực, bản đồ, xây dựng mạng lưới người dùng quy mô lớn và đạt được khuyến khích công bằng cũng như quản trị minh bạch thông qua thiết kế token.

Tuy nhiên, hầu hết các dự án DePIN ở giai đoạn hiện tại đều phụ thuộc vào việc bán phần cứng với giá cao để kiếm lợi nhuận, thay vì thực sự xây dựng một mạng lưới có giá trị. Nhiều dự án sử dụng các chiêu thức tiếp thị, kỳ vọng airdrop, v.v. để thu hút người dùng, nhưng thiếu sự đổi mới công nghệ thực chất và mô hình kinh doanh bền vững lâu dài.

Để đạt được thành công thực sự trong lĩnh vực DePIN, các dự án cần có thiết kế mô hình cung cầu mạnh mẽ, cơ chế khuyến khích liên tục và minh bạch, cũng như hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực phần cứng và cơ sở hạ tầng. Hiện tại, hầu hết các dự án DePIN dường như tập trung nhiều hơn vào việc thổi phồng khái niệm, thay vì giải quyết các vấn đề thực tế.

Nhìn về tương lai, chúng tôi hy vọng sẽ thấy nhiều dự án DePIN không phụ thuộc vào doanh số bán phần cứng hoặc tiếp thị rỗng, mà sống sót nhờ vào ứng dụng thực tế và mô hình doanh thu ổn định. Chỉ khi đó, DePIN mới có thể thực sự thực hiện cam kết đổi mới cơ sở hạ tầng và tạo ra giá trị, chứ không chỉ trở thành một vòng lặp khác của bong bóng Web3.